Basisschool muziekles liedje schrijven
Muziekles in het basisonderwijs is niet alleen van groot belang, het is ook nog eens erg leuk! En minder moeilijk dan je denkt. Vaak hoor ik van leerkrachten dat ze zelf niet muzikaal zijn en dus niet weten wat ze met de leerlingen kunnen doen. Voor ‘De Coppelaer’ van Huis73 mocht ik een lesidee aanleveren. Hieronder vind je het stappenplan van mijn muziekles voor het basisonderwijs waarin de kinderen een eigen liedje schrijven. Deze les combineert niet alleen muziek en taal, maar sluit ook goed aan bij de Week tegen Pesten.
Schrijf een liedje over 'pesten'
Er start een creatief proces als kinderen het juiste gereedschap krijgen én de goede hoeveelheid vrijheid ervaren. Als alles mag is het lastig keuzes maken, als er te weinig mag wordt de verbeelding belemmerd. Ik ben ervan overtuigd dat creativiteit en muzikaliteit in iedereen zit. Het zijn vaak de volwassenen die denken dat iets niet kan. Als een kind de juiste tools krijgt zal het denken in mogelijkheden en zijn obstakels enkel een kader. In deze opdracht gaan de kinderen een couplet en refrein schrijven over ‘pesten’. Zo raken ze bekend met de vormdelen van een liedje en leren ze de structuur herkennen. Het onderwerp is binnen iedere klas relevant en emotioneel prikkelend.
Onderzoeken en voorbereiden
Start de les klassikaal met een prikkelende afbeelding over pesten. Google bijvoorbeeld op ‘wat is pesten’. Denk afhankelijk van de leeftijd ook aan: cyberpesten, buitensluiten, fysiek pesten of uitschelden. Vraag aan de klas wat er op de afbeelding gebeurt en focus op details: welke gezichtsuitdrukkingen zie je? Welke emoties? Hoe zou jij je voelen als jou dit overkomt? Verdeel de klas na het openingsgesprek in tweetallen. Geef ze de tijd om samen een woordweb te maken rondom het woord ‘pesten’ met minimaal 10 woorden. Laat ze vervolgens bij alle woorden uit het web een aantal rijmwoorden opschrijven.
Kritisch leren kijken
Wanneer dit gelukt is is het tijd om kritisch te kijken naar het woordweb. Passen alle woorden bij het onderwerp? Veel van de rijmwoorden waarschijnlijk niet. Op ‘verdriet’ kun je rijmen met ‘parkiet’, maar ‘niet’ of’ ‘ziet’ zijn waarschijnlijk bruikbaardere woorden. Laat de kinderen wegkruisen wat er niet past. Ze kunnen ook al nadenken over welke zinnen ze eventueel met deze woorden kunnen maken.
Voelsprieten aan!
Nu de voelsprieten voor de woorden opstaan is het tijd om te luisteren naar een bestaand nummer over pesten*. Het is vaak lastig om een tekst helemaal goed mee te krijgen als je hem enkel hoort. Zoek dus op YouTube naar een lyricvideo of print de tekst uit. Bespreek het liedje. In welk stuk wordt het goed duidelijk dat het over pesten gaat en wat pesten doet? Vraag hierna of er kinderen zijn die kunnen uitleggen wat een couplet en refrein is. Het refrein is het stukje dat steeds hetzelfde terugkomt en wat we goed kunnen meezingen, in het couplet horen we meestal het verhaal en verloop hiervan. Wat is het refrein in het liedje dat jullie hebben geluisterd?
* Enkele suggesties zijn: Kinderen voor Kinderen – Als je wordt gepest, Snelle – De Reünie, TOGETHER – Week tegen pesten, Taylor Swift – Shake it off.
Uitvoeren: schrijf het liedje
Geef de opdracht tot het schrijven van een couplet van 4 zinnen. Laat de tweetallen hier ±15 minuten aan werken. Laat ze de tekst niet enkel oplezen. Stimuleer om ritmisch en melodisch te werk te gaan, maar verplicht ze niet het ‘muzikaal kloppend’ te maken. Als het couplet af is kunnen ze het laten horen aan de rest van de klas en feedback krijgen. Geef vervolgens de opdracht tot het schrijven van een refrein van 2 of 4 regels. Bouw uiteindelijk het liedje op uit refrein, couplet en nogmaals refrein. En voilà! Een zelfgeschreven liedje. Laat de tweetallen voor de rest van de klas ‘optreden’ en hun liedje ten gehore brengen.
Procesgerichte didactiek
Het is belangrijk de tijd te nemen voor het proces en de aandachtsspanne van de leerlingen niet te veel op de proef te stellen. Deze opdracht zou je in 3 lessen kunnen verdelen (1 – woordweb en eerste zinnen, 2- couplet, 3-refrein). Bij het begin van de volgende les is het belangrijk eerst even op te halen wat jullie in de vorige les onderzocht hebben. Houd in gedachte dat het proces belangrijker is dan het resultaat. De liedjes hoeven niet te ‘kloppen’, zolang ze maar uit de kinderen zelf zijn gekomen.
Uitbreidmogelijkheden: voeg percussieinstrumentjes toe, gebruik een karaokeversie van een bestaand liedje als leidraad, speel zelf akkoorden op een instrument, schrijf een tweede couplet
Hulp nodig?
Ik geef muzieklessen op projectbasis in het basis- en voortgezet onderwijs, heb een eigen muzieklespraktijk en help bij de deskundigheidsbevordering van leerkrachten op het gebied van muziek. Bel of mail me gerust als je ondersteuning kunt gebruiken!
